Elektrolity
Uzupełnianie elektrolitów znacząco wpływa na wydajność konia oraz jego regenerację po wysiłku i jesst szczególnie cenne dla koni w treningu. Poniżej przybliżymy zagadnienia związane z praktycznym stosowaniem elektrolitów.
Konie, tak samo jak ludzie, pocą się, aby się chłodzić. W trakcie intensywnej pracy mięśni wzrasta temperatura, a wydzielany pot zapobiega przegrzaniu się organizmu. Intensywne pocenie może być również skutkiem znacznego stresu.
Elektrolity (sole) to minerały, które rozpuszczone w wodzie tworzą naładowane cząsteczki, tzw. jony. Znajdują się one we krwi, osoczu oraz płynach tkankowych. Aby organizm konia mógł prawidłowo funkcjonować, musi utrzymywać odpowiedni poziom jonów soli, ponieważ są one odpowiedzialne za utrzymywanie napięcia w błonach komórkowych, przenoszenie impulsów elektrycznych (czyli impulsów nerwowych) pomiędzy komórkami oraz skurcze mięśni.
Kiedy koń się poci, wraz z potem traci sole chlorku sodu i potasu, a także w mniejszych ilościach wapnia i magnezu. Wszystkie płyny ciała muszą zachowywać odpowiednią osmolarność (czyli stężenie substancji osmotycznie czynnych), a przy większej utraci wody oraz soli mineralnych osmolarność zostaje zmieniona, co skutkuje zaburzonym funkcjonowaniem organizmu.
Nadmierna utrata elektrolitów może prowadzić zmęczenia mięśni, braku koncentracji i ogólnego przeciążenia organizmu. Niektórzy porównują skutki utraty elektrolitów do skutków... kaca po spożyciu alkoholu u ludzi - jest to nic innego, jak reakcja organizmu na odwodnienie (utratę płynów) spowodowaną spożyciem alkoholu. Taka niezbyt przyjemna sytuacja może dotyczyć każdego konia, a w przypadku koni startujących w zawodach niedobory elektrolitów mogą skutecznie wykluczyć możliwość rywalizacji sportowej.
Utrata wody
Kiedy koń się poci (traci wodę), stężenie sodu w tkankach wzrasta, co powoduje u konia pragnienie. Jeśli dostarczymy koniowi samą wodę do picia (bez elektrolitów), to jak na ironię wchłonięta woda może rozcieńczyć poziom sodu, co hamuje potrzebę picia, mimo, że koń może w dalszym ciągu być odwodniony. W tym samym czasie intensywnie pracują nerki, starając się tak przefiltrować płyny w organiźmie, aby przywrócić prawidłowe stężenie rozcieńczonego sodu. Równowaga soli mineralnych nie zostanie w ten sposób szybko wyrównana.
Najbardziej efektywnym sposobem powrotu do równowagi po utracie wody jest dostarczenie roztworu wody i elektrolitów w stężeniu (patrz: osmolaraność) identycznym, jakie mają płyny ustrojowe (jest to tzw. roztwór izotoniczny). To pozwala organizmowi błyskawicznie zneutralizować skutki odwodnienia bez naruszania równowagi poziomu sodu, a zatem bez wzmożonego pragnienia.
Utrata elektrolitów
Większość koni wykonujących umiarkowaną pracę, których dieta jest prawidłowo zbilansowana (dobrej jakości siano oraz wartościowe pasze treściwe) otrzymuje wystarczającą ilość elektrolitów wraz z pokarmem. W takim wypadku wystarcza udostępnienie do lizania soli kamiennej lub dodatek 1-2 łyżki stołowej soli kuchennej na dzień do paszy. Ponieważ jednak elektrolity są tracone głównie z potem, zapotrzebowanie na nie szczególnie wzrasta u koni, które pracuję intensywnie, szczególnie przy gorącej i dusznej pogodzie.
Przykładowo, koń podczas godziny intensywnej pracy może utracić 10-15 litrów potu. W każdym wydalonym przez organizm litrze wody znajduje się ok. 10g elektrolitów. Nawet napoje izotoniczne zawierają jedynie ok. 1g elektrolitów na litr, zatem koń musiałby wypić ich bardzo duże ilości, aby uzupełnić niedobory soli mineralnych. U koni, które pracują ciężej i dłużej (jak np. konie startującyc w wkkw) utrata elektrolitów może wynosić do 500g w ciągu dwudniowych zawodów. W normalnej diecie koń otrzymuje 50-100g soli mineralnych dziennie, zatem uzupełnienie tak dużego niedobory tylko za pomocą paszy, bez suplementacji elektrolitów, potrwałoby 5 do 10 dni.
Wybór suplementu elektrolitowego
Suplementy elektrolitowe pozowalają uzupełnić utracone sole mineralne oraz efektywnie i bezpiecznie nawodnić konia. Idealna receptura elektrolitów powinna odzwierciedlać w składzie proporcje soli, jakie traci wraz z potem koń. Przydatną wskazówką jest informacja, że zawartość sodu wraz z potasem powinna być mniej więcej równa ilości chlorku sodu.
Dobre elektrolity będą również zawierały niewielkie ilości wapnia oraz magnezu z dodatkiem cukru (najczęściej strosuje się pokrewną glukozie dekstrozę). Cukier organiczny poprawia smak suplementu oraz podnosi strawność suplementu (szybka absorbcja elektrolitów poprzez całą powierzchnię ściany jelita).
Podawanie elektrolitów
Optymalnym rozwiązaniem byłoby przygotowanie do podawania dla konia elektrolitów rozpuszczonych w wodzie w roztworze izotonicznym. Elektrolity dobrze jest podawać możliwie szybko po wysiłku / poceniu się. np. w ciągu godziny po treningu. W przypadku koni rajdowych izotoniczny roztwór elektolitów można podawać na bramkach weterynaryjnych.
Każde elektrolity powinny mieć na opakowaniu informację, w jakich proporcjach należy je rozcieńczać. Roztwór izotoniczny powinien być bardziej atrakcyjny dla odwodnionego konia niż hipotoniczny (czyli o stężeniu niższym niż naturalne stężenie elektrolitów w organiźmie), czy hipertoniczny (o stężeniu wyższym).
Jeśli elektrolity, które podajemy, są słone i koń niechętnie je pobiera, można rozpuścić je np. w soku owocowym (np. jabłkowym).
Bardzo wybrednym koniom nalezy podawać elektolity o słodkim smaku.
Koń powinien mieć cały czas zapewniony dostęp do wody. Ponieważ elektrolity są higroskopijne, jeśli podamy je razem ze zbyt małą ilością wody, będą wchłaniać wodę dostępną w jelitach konia, pogarszając tym samym stopień ogólnego nawodnienia organizmu. Dlatego też jeśli podajemy w terenie czy podczas zawodów skoncentrowane elektrolity w strzykawce, należy zawsze od razu napoić konia.
Podawanie elektrolitów przed pracą
Mimo, że nie jest możliwym zgromadzenie "zapasu" elektrolitów w organizmie, elektolity dobrze jest podawać bezpośrednio przed zawodami, aby upewnić się, że koń nie startuje do ciężkiej pracy z deficytem soli mineralnych. Elektrolity pozostają w organizmie przez ok. 4 godziny, zanim zostaną przefitrowane przez nerki i wydalone. Podanie roztworu izotonicznego z pewnym wyprzedzeniem przed konkursem może zatem przynieść dobry efekt.
Zalecane jest również podawanie elektrolitów razem z wodą podczas długich transportów.
Podanie elektrolitów bezpośrednio przed lub w trakcie średniej do intensywnej pracy poprawia wytrzymałość konia, który może pracować nawet o 23% dłużej, zanim poczuje się zmęczony.
Wykazano również, że podanie elektrolitów w ciągu godziny od zakończenia pracy przyspiesza regenerację i odpoczynek u konia, sprawiając, że w kolejnych dniach jest on świeży i wypoczęty.Jest to szczególnie korzystnym efektem dla koni startujących w kilkudniowych zawodach oraz biorących udział w intensywnych treningach.
« Powrót do listy artykułów